آخرین بروز رسانی 20 اسفند 1398 توسط تیم تحریریه گیاهینه
پهن کردن سفره هفت سین از روزگاران دور و دراز یکی از آیینهای مرسوم ما ایرانیها بوده و هر خانوادهای پیشاپیش و قبل از بهار تلاش میکند به زیبایی این سفره را تزیین کند. وجود این سفره در خانه ما ایرانیان نویدبخش تغییر فصل سرما و شروع فصلی نو با آب و هوایی تازه و جانبخش است، اما سماق هفت سین که به رنگ طلوع خورشید است، شروعی دوباره و نو شدن در سال جدید را تداعی میکند و مظهر صبر و پایداری است.
مانند دیگر سینهای سفره هفت سین، انتخاب سماق هم بدون دلیل و بیهوده نبوده و به دلیل خواص عالی دارویی و ضد میکروبی مورد توجه ایرانیان نکتهنگر قرار گرفته است و هر ساله قسمت مهمی از سفره هفت سین را تشکیل میدهد.
چند دقیقه با گیاهینه همراه باشید تا با این اکسیر سلامتی آشنا شوید.
سماق درختچهای است کوهستانی که میوههای آن به صورت خوشهای رشد میکنند و بیش از ۲۵۰ گونه از آن در سراسر جهان وجود دارد. میوههای این درختچه پس از رسیدن و کوبیده شدن برای سماق هفت سین یا به صورت چاشنی در غذاها به عنوان طعمدهنده مورد استفاده قرار میگیرند.
طعم این میوه گرایش به ترشی و مزهای میوهای دارد که در بیشتر مناطق به خصوص در مناطق گرمسیری میروید و جالب است بدانید منشا اصلی سماق کشورهای خاورمیانه است. ارتفاع درختچه سماق در حدود ۳ الی ۴ متر است که حتی تا ۱۰ متر هم میرسد و در بعضی از مناطق ایران مانند قم، تهران و شیراز به وفور یافت میشود.
سماق هفت سین علاوه بر این که کاربرد خوراکی دارد، به دلیل قرمزی خوشرنگ آن، در صنایع رنگرزی برای رنگ کردن الیاف پشمی و رنگ کردن چرم در چرمسازی کاربرد دارد. این ماده مانند اکثر داروهای سنتی دارای خواص ضد میکروبی و آنتیاکسیدانی است و حاوی بسیاری از املاح و مواد معدنی مورد نیاز بدن است.
مهمترین املاح میوه سماق آلومینیوم، پتاسیم، کلسیم، مس، منیزیم، فسفر و آهن هستند که علاوه بر این املاح، میوه سماق دارای ترکیبات مهمی مانند فیبرها، پروتئینها، اسیدهای ارگانیک، فنولیک اسید و گالوتاننها است، همچنین این ماده دارویی مانند دیگر داروهای سنتی از نظر کالری در سطح پایینی قرار دارد اما سرشار از ویتامین C است.
سماق هفت سین علاوه بر استفاده در سفره سال نو به عنوان چاشنی و طعمدهنده به غذا استفاده میشود اما خواص مهم و شگفتانگیز دارویی مانند محافظت از قلب، استحکامدهنده استخوانها و خواص آنتیاکسیدانی هم دارد که توسط دانشمندان و بسیاری از محققان اثبات شده است. در ادامه این خواص مهم را توضیح میدهیم.
به بیان واضح زیاد بودن قند خون میزان ابتلا به بیماریها و خطرات بیماریزا را افزایش میدهد، برای مثال از مشکلات اولیه تنظیم نبودن قند خون میتوان سردردهای مزمن یا خستگیهای شایع را نام برد که در طولانی مدت میتواند باعث بروز مشکلات کبدی یا حتی مشکلات عصبی شود. سماق به دلیل وجود فلانوئیدها میتواند میزان قند خون را تا ۱۳ درصد کاهش دهد.
این حسن انتخاب ایرانیها است که سماق هفت سین را به عنوان یک ماده اصلی در سفره سال نو قرار میدهند چرا که این ماده میتواند کلسترولهای مضر را که در رگهای قلبی به وجود میآید و باعث تنگ شدن شریانهای اصلی قلب میشود، کاهش دهد.
کلسترول یکی از مهمترین دلایل به وجود آورنده مشکلات قلبی است. طبق تحقیقی که توسط دانشگاه تهران انجام شد، سماق میتواند خطرات ناشی از کلسترول را برای قلب از بین ببرد و این کار را با کاهش تریگلیسیرید و کلسترول مضر انجام میدهد.
آنتیاکسیدانها ترکیباتی هستند که با رادیکالهای آزاد مبارزه میکنند و با این کار از ابتلا به بیماریهای مزمن و سخت جلوگیری میکنند.
آنتیاکسیدانها نقش بسیار مهمی در جلوگیری از ابتلا به بیماریهایی مانند سرطان یا حتی بیماریهای قلبی دارند. سماق به عنوان معدن آنتی اکسیدانها از طریق خنثیسازی رادیکالهای آزاد میتواند، باعث ایمن شدن در برابر بیماریهای مزمن شود و این دلیل مهمی است که سماق هفت سین در سفره سال نو قرار بگیرد.
پوکی استخوان مشکل شایعی است که در بسیاری از افراد وجود دارد و میتواند باعث ضعف و احتمالا بروز شکستگی در استخوانها شود. این عارضه با افزایش سن در افراد، بیشتر نمایان میشود و سماق میتواند با تنظیم پروتئینهای دخیل در متابولیسم استخوانسازی، میزان پوکی استخوان را تا حد قابل قبولی کنترل کند.
طبق تحقیق انجام شده روی این ماده دارویی، سماق به دلیل وجود خاصیت آنتیاکسیدانی و ضد التهابی قادر است همزمان با انجام حرکتهای ورزشی به کاهش دردهای شدید و مزمن مفصلی کمک کند.
طبق مطالعات انجام شده، دانشمندان متوجه خاصیت ضدمیکروبی چشمگیر سماق هفت سین شدهاند. این ادویه به دلیل وجود بیوفلاونوئیدها میتواند با ویروسهایی مانند آنفولانزای نوع آ و ب و ویروس سرخک مبارزه کند.
تحقیقات روی مبارزه با میکرو ارگانیسمهای مضر نشان میدهد سماق به دلیل وجود پلی فنلها و فلانوئیدها قادر است با میکروبهایی مانند باسیلوس مبارزه کند.
در مورد خواص بسیار زیاد سماق هفت سین، اساتید و بزرگان طب سنتی مانند ابنسینا توصیههای مفیدی دارند. ابنسینا در کتاب قانون خود میگوید: