آخرین بروز رسانی 29 مرداد 1399 توسط تیم تحریریه گیاهینه
گردش مالی بازار جهانی ادویه گیاهان دارویی به احتمال زیاد در آینده نزدیک از 6.5 میلیارد دلار در سال فراتر خواهد رفت. به دلیل افزایش تقاضای مصرفه ادویه جات در صنایع غذایی، درمانی، آرایشی و بهداشتی و نیز جذابیت روزافزون استفاده از طعم دهندههای مختلف برای پخت غذاهای گوناگون روند مصرف این مواد همواره صعودی است. به همین دلیل در بازار تجارت جهانی قیمت ادویه مورد توجه قرار دارد.
در سر تا سر جهان بازار ادویه و گیاهان دارویی با تغییر ساختاری زیاد و مکرری روبهرو میشود. افزایش تقاضا برای مصرف و نیز کمبود تولیدات در بازار جهانی شتاب دهنده مهم این تغییر است. تغییرات فزایندهی قیمت ادویه به صادرکنندگان کشورهای در حال توسعه انگیزه زیادی جهت سرمایه گذاری در این بازار را میدهد تا بازار خرید خود را در مناطق مختلف پیدا کنند و جایگاه فروش خود را به تثبیت برسانند.
امروزه افراد به دنبال راههایی هستند تا غذای سالمتر و مغذیتری را مصرف کنند. از طرف دیگر، دستور العملهای پخت غذاهای مختلف از مرزهای یک کشور فراتر رفتهاند و مردم سایر مناطق رژیمهای غذایی متنوعی را تجربه میکنند. به همین دلیل واردات ادویه نیز بخش جدایی ناپذیر از تغییرات رژیم غذایی به حساب میرود که در قیمت ادویه تاثیر بالایی دارد.
در حالت کلی میتوان گفت که در 5 عامل اجتماعی، سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی و تکنولوژی عوامل تعیین کننده جهت تعیین قیمت ادویه محسوب میشوند. در این بخش به بیان تاثیر هر یک از این عوامل بر تغییرات قیمت تولید و عرضه ادویه پرداخته میشود.
یکی از عوامل تاثیر گذار بر بازار ادویه تمایلات افراد به خرید این اقلام خوراکی است که تحت عنوان محرکهای اجتماعی در این بخش مورد بررسی قرار میگیرد. در ادامه محرکهای اجتماعیای که بر بازار ادویه تاثیر میگذارند، توضیح میدهیم.
مشاهدههای مختلف نشان میدهند که بازارهای بزرگ غذایی مانند بازار اتحادیه اروپا به سمت غذای سالمتر روی آورده است و نگرانی عمومی در مورد سطح بهداشت و سلامت غذاها رو به افزایش است که این موضوع تاثیر مثبتی در تقاضای ادویه جات دارد. امروزه مردم تمایل دارند تا ادویه جات و گیاهان دارویی را جایگزین مواد غذایی ناسالم مانند نمک، قند و مواد افزودنی مصنوعی مختلف کنند.
از طرف دیگر، فرهنگ سازی مصرف مواد غذایی در تغییرات قیمت ادویه تاثیر به سزایی داشته است. به عنوان مثال، با توجه به تبلیغات گسترده مراکز بهداشتی در هلند در جهت مضرات مصرف نمک، آمارها نشان میدهند که مصرف نمک در این کشور کاهش پیدا کرده است و مردم بیش از پیش به مصرف ادویه جات و گیاهان دارویی روی آوردهاند.
روند قابل توجه دیگر این است که سرانه مصرف گوشت در اتحادیه اروپا تثبیت شده و حتی در برخی از کشورهای اتحادیه اروپا رو به کاهش است. بخشی از این تغییرات به خاطر اهداف محیط زیست دوستانه و حمایت از حیوانات بوده و بخشی دیگر به دلیل مضر بودن مصرف زیاد گوشت برای سلامتی بوده است.
این تغییرات رژیم غذایی باعث تقویت بازار مصرف ادویه جات و گیاهان دارویی شده است. مردم به دنبال مصرف گیاهان مختلف و جایگزین کردن آنها با گوشت هستند. به همین دلیل طعم دهندههای مختلفی که از خواص درمانی بالایی نیز برخوردار هستند را انتخاب و مصرف میکنند که در تغییرات قیمت ادویه نقش پررنگی دارد.
مصرف کنندگان مواد غذایی در کنار اختصاص دادن زمان کم جهت تهیه به دنبال راحتی هم هستند. از آنجایی که مشغلههای مردم روز به روز بیشتر میشود و تعداد افراد مجرد رو به افزایش است افراد تمایل دارند با صرف زمان کم غذایی خوشمزه تهیه کنند. به همین دلیل با توجه به این که ادویه جات مختلف طعم و رنگ استثنایی به غذا میبخشد و نیز در افزایش ماندگاری غذاها نقش مثبتی دارد میزان مصرف این مواد خوراکی رو به افزایش است.
تعاملات بین کشوری و نیز انتقال اطلاعات در زمینههای مختلف از جمله در صنعت آشپزی سرعت بالایی گرفته است. مردم تمایل دارند که فرهنگ غذایی کشورهای مختلف را بشناسند و طعم غذاهای آنها را در آشپزخانه خود تجربه کنند.
امروزه غذاهای مراکشی، تایلندی و هندی در کشورهای اروپایی طرفداران زیادی دارند. جایگاه مصرف ادویه جات در طبخ این غذاها از اهمیت ویژهای برخوردار است. به همین دلیل تقاضای مردم برای تهیه ادویه جات مختلف افزایش پیدا کرده است که بر قیمت ادویه تاثیر میگذارد.
همانند تمامیبازارهای معاملاتی بازار ادویه نیز از تغییرات اقتصادی تاثیر شدیدی میپذیرد. در ادامه به بیان نحوهی تاثیر گذاری این عامل بر بازار ادویه پرداخته شده است.
امروزه با پشت سر گذاشتن بحران های اقتصادی، اقتصاد کشورهای اتحادیه اروپا به آرامیدر حال بهبود است اما بسیاری از مناطق دنیا مانند کشورهای جهان سوم با اقتصادی ناکارآمد و ضعیف دست و پنجه نرم میکنند. بر خلاف بحرانهای اقتصادی بازار معاملات ادویه با افزایش تقاضا رو به رو شده است.
بررسی اطلاعات تجاری سالهای اخیر نشان میدهند که میزان تقاضای ادویه و گیاهان دارویی با وجود شرایط نامطلوب اقتصادی رو به رشد است. دلیل این امر این است که ادویه جات و گیاهان دارویی یک عنصر جزئی اما مهم در تهیه غذاهای مختلف به شمار میرود که کمک میکند هزینههای درمانی مصرف کنندگان کاهش پیدا کند.
از طرف دیگر، برای آن دسته از افرادی که با هدف کاهش هزینههای خود اقدام به تهیهی غذا از بیرون منزل میکنند نیز این مورد ثابت شده است که غذاهایی که با کمک ادویه جات مختلف طعم دار شدهاند از محبوبیت بیشتری نسبت به سایر غذاها برخوردار هستند. پس میتوان نتیجه گرفت که اوضاع نامطلوب اقتصادی نمیتواند مانع مصرف ادویه جات شود و عوامل دیگر به کنترل قیمت ادویه میپردازند.
با معرفی شدن طعمهای مختلف به مردمان سراسر دنیا فرصتی جهت افزایش مبادلات بین المللی برای کشورهای مختلف پدید آمد. هر یک از ادویه جات به شرایط آب و هوایی خاصی برای رشد نیازمند است و این موضوع فرصت مناسبی را برای ثروت آفرینی کشورهای تولید کننده فراهم آورده است.
هند یکی از بزرگترین تولید کنندگان ادویه در جان به شمار میآورد. تولید بیشتر ادویه در این کشور و صادرات آن موجب افزایش گردش مالی و ورود سرمایه به این کشور میشود. میزان تولیدات و صادرات این کشور قیمت ادویه را تعیین میکند.
توجه به تولید سازگار با محیط زیست از اوایل قرن بیستم به دغدغهی دوست داران زمین تبدیل شده است. استفاده از روشهای توسعهی پایدار بر بازار معاملات تاثیر میگذارد. بازار تجارت ادویه نیز از این تاثیر مستثنی نیست. در ادامه به بررسی بیشتر این مهم پرداخته شده است.
با توجه به این که موضوع حفظ محیط زیست از توجه زیادی برخوردار است، تولید کنندگان ادویه نیز لازم است تا به این مهم توجه داشته باشند. کشاورزان و فروشندگان ادویه جات باید دقت کنند که فعالیتهای آنها در زمینه افزایش پایداری محیط زیست باشد.
برای مثال، لازم است تا اقدامات لازم جهت کاهش آلایندههای زیست محیطی رعایت شود و تمامیجنبههای حفظ محیط زیست مورد توجه قرار بگیرد. رعایت این موارد برای کشاورزان و تولید کنندگان هزینههایی را در پی خواهد داشت که در تغییر قیمت ادویه نیز تاثیر گذار خواهد بود.
از آنجایی که سلامت و بهداشت مواد غذایی به دغدغهی خریداران و مصرف کنندگان تبدیل شده است، در بازار رقابتی فروش ادویه آن دسته از تولیدکنندگان که گواهی نامههای سلامت را دارند از شانس بیشتری برای رشد و افزایش فروش برخوردار هستند.
دریافت این گواهی نامهها الزاماتی را برای تولید کنندگان ایجاد میکند که مستلزم پرداخت انواع حق الزحمهها و هزینههای جانبی است. هر چند دریافت این گواهی نامهها اعتبار تولیدکنندگان را افزایش میدهد اما باعث افزایش هزینههای تولید و در نتیجه افزایش قیمت ادویه میشود.
به دلیل مزایای زیاد مصرف ادویه جات و گیاهان مختلف برای افزایش سلامتی دام و طیور، این مواد به طور فزاینده در خوراک دامها و طیور استفاده میشوند. با مصرف ادویه و گیاهان میتوان به بهبود سلامت دامها و طیور کمک شایانی کرد. کمک کردن به هضم آسانتر غذا و کاهش گازهای معده از جمله اثرات مصرف ادویه در غذای دامها و طیور است.
گزارشها نشان میدهند که به منظور افزایش سرعت رشد و نیز حفظ سلامتی برخی از دامها و طیور از گیاهان دارویی و ادویههای مختلف کمک گرفته میشود. در صورتی که در گذشته این مواد مصرفی در تهیهی غذای دام و طیور کاربردی نداشتند و فقط گیاهان برای این منظور استفاده میشدند.
برای مثال، در اتحادیه اروپا تا حجم یک سوم غذای خوکهای تجاری و نیز در تهیه جیرههای مرغ از مخلوط ادویههای مختلف با گیاهان دارویی مانند زنجبیل، سیر، برگ بو، برگ تلخ، فلفل سیاه، جوز هندی و دارچین استفاده میشود. این تغییر رژیم غذایی باعث افزایش میزان مصرف و در نتیجه افزایش قیمت ادویه میشود.
در کنار عوامل اقتصادی و اجتماعی نقش تکنولوژی در تعیین قیمت تولید و عرضه ادویه تاثیر گذار است. با پیشرفت تکنولوژی روشهای فرآوری و نگهداری مواد خوراکی تغییرات زیادی کرده است که این تغییرات بر قیمت تولید و مصرف نیز تاثیر دارند.
امروزه روشهای استرلیزه کردن توسط بخار به منظور از بین بردن میکروبهای ادویه جات به یکی از اولویتهای خریداران تبدیل شده است. از طرف دیگر، با کمک فناوری استریلیزه کردن به کمک بخار طعم و عطر ادویه جات ماندگاری بالاتری را تجربه خواهند کرد. نکته قابل توجه این است که هزینه تهیه تجهیزات استریلیزه کردن توسط بخار بسیار بالا است و این موضوع موجب افزایش قیمت ادویه میشود.
با توجه به هزینههای هنگفت این روش تولید کنندگان به دنبال جایگزینی آن با روشی هستند که هزینههای آنها را پایینتر بیاورد. اما در حال حاضر جایگزینی که با هزینه کمتر طعم و عطر ادویه را نیز تحت تاثیر قرار ندهد وجود ندارد.
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار فناوری بر قیمت تولید و عرضه ادویه استفاده از روشهای مختلف به منظور افزایش بازدهی کشاورزان است. با توجه به رشد تقاضا در بازار تصمیم گیرندگان صنعت ادویه به دنبال راه کارهایی هستند تا میزان بازدهی کشاورزان را افزایش بدهند.
روشهایی مانند آموزش کشاورزی به شیوههای پایدار، آبیاری قطرهای مزارع، استفاده مناسب از سموم سازگار با محیط زیست جهت دفع آفتهای گیاهی، کودهای دوستدار محیط زیست و اصلاح بذرها با کمک تکنولوژی به افزایش بازدهی تولید کمک میکند.
این روشها نیاز به سرمایه گذاری کشاورز و نیز صرف زمان طولانی دارد که منجر به افزایش قیمت ادویه میشود.
علاوه بر موارد بیان شده، سیاستهای هر دولتی بر میزان تولید، واردات و صادرات ادویه تاثیر میگذارد. میزان حمایت دولت از کشاورزان، تحصیلات ارائه شده به تولید کنندگان، تعرفههای وارداتی و صادراتی و ایجاد بازار رقابتی در خصوص صنعت ادویه از جمله مواردی است که توسط سیاست مداران هر کشور کنترل میشود.
هر یک از این مولفههای بیان شده میتواند بر بازار ادویه تاثیر بگذارد و قیمت ادویه را کنترل کند. سیاستهای حمایتی از کشاورزان و تولید کننده به کاهش قیمت تولید و در نهایت عرضه ادویه در بازار معاملات جهانی منجر میشود.
با توجه به کاربردهای زیاد ادویه جات در صنایع مختلف غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی لازم است تا به عواملی که بر تعیین قیمت ادویه تاثیر میگذارند توجه ویژهای شود. با کنترل هر یک از عوامل میشود از افزایش تولید محصول با طعم و عطر ماندگارتر برخوردار گشت و به تنظیم بازار ادویه جات کمک شایانی کرد.
منابع: