آخرین بروز رسانی 8 شهریور 1399 توسط تیم تحریریه گیاهینه
کنجد به عنوان ملکه دانههای روغنی تلقی میشود و ارزش روغنی بسیار بالایی دارد. علاوه بر این، تجارت و فروش کنجد به دلیل طعم و رایحه عالی آن رونق زیادی دارد. این دانه باارزش به صورت سنتی در دستورهای غذایی کشورهای آسیایی به کار گرفته میشود و کاربرد وسیع آشپزی برای آن وجود دارد.
مصرف جهانی دانه کنجد مقدار بسیار زیادی است و در سال ۲۰۱۸، مقدار مصرف و ارزش تجارت این دانه روغنی در حدود ۶۵۵۹ میلیون دلار برآورد شده است. براساس پیشبینیها، رشد بازار تجارت و فروش کنجد به صورتی خواهد بود که تا سال ۲۰۲۴ مقدار ارزش آن تا ۷۲۴۴.۹ میلیون دلار افزایش خواهد داشت. مقدار رشد ترکیبی سالانهای که برای رشد تجارت این محصول باارزش پیشبینی شده است، مقدار ۱.۷ درصد است.
به دلیل تغییر سبد غذایی خانوار و میل به استفاده از غذاهای سالم و طبیعی در مردم، مصرف دانه کنجد به صورت قابل توجهی در سالهای اخیر رشد کرده است و این رشد در سالهای آینده نیز نمایان خواهد شد. در حال حاضر کشورهای تانزانیا، چین، سودان، میانمار، هند، اتیوپی و نیجریه به ترتیب بزرگترین مصرف کنندههای دانه کنجد هستند و این کشورها سهم عالی در بازار تجارت و فروش کنجد در جهان دارند. مقدار مصرف سرانه کشورهای تانزانیا، سودان و میانمار در سال ۲۰۱۶، به ترتیب مقدار ۳۰.۸، ۱۷.۶ و ۱۰.۱ کیلوگرم برآورد شده است.
اکنون، تولید جهانی دانه کنجد در حد ۵.۵۳۲ میلیون تن در سال است و بیشترین بازدهی کشت در کشورهای چین و نیجریه بوده است. بازدهی کشور چین به صورت متمایزی از سایر کشورها است و در مورد بازدهی کشت کشور چین باید گفت، این مقدار ۱۲۲۳ کیلوگرم در هکتار است. این در حالی است که در رتبههای بعدی بازدهی کشت، کشورهایی مانند تانزانیا با ۷۲۹ کیلوگرم در هکتار قرار دارند.
تولید و تجارت و فروش کنجد در کشور هند سهم اقتصادی عالی دارد. مقدار متوسط زمینهای کشت در کشور هند بین سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۸ از سایرین بیشتر بوده است و در رتبه بعدی مساحت تحت کشت، کشور میانمار قرار دارد. مقدار متوسط زمینهای کشت کنجد در هند طی این بیست سال در حدود ۱.۸ میلیون هکتار بوده است و این در حالی است که مساحت تحت کشت میانمار در حدود ۱.۴ میلیون هکتار بوده است. با این حال، متوسط برداشت در این بیست سال در کشورهای هند و میانمار، تقریبا برابر است. این دو کشور به همراه کشور چین سهم عالی در تجارت و فروش کنجد در سطح جهانی دارند.
در سال ۲۰۱۸، مقدار ۶.۰۱۶ میلیون تن از محصول کنجد در مساحتی بالغ بر ۱۱.۷۴۳ میلیون هکتار در جهان برداشت شد و مقدار بازدهی کشت متوسط آن در حدود ۵۱۲ کیلوگرم در هکتار بود. کشورهای آسیایی و آفریقایی ۹۷ درصد از کنجد جهان را تولید میکنند و در این بین، بازدهی کشت بعضی از مناطق جالب نیست. برای نمونه میتوان سودان را نام برد که مساحت کشت عالی دارد اما نمیتوان از بازدهی کشت آن تعریف کرد.
براساس آمار سال ۲۰۱۸، رقابت بین کشورهای اصلی تولید کننده کنجد وجود دارد و در این بین، کشور تانزانیا در حدود ۱۴.۶ درصد از تولید جهانی را برعهده دارد. این در حالی است که تولید کشورهای میانمار و هند به ترتیب ۱۲.۷۸ و ۱۲.۴ تولید کل جهانی است. با این آمار، سهم بالای تجارت و فروش کنجد این دو کشور مشهود است.
هند در سال ۲۰۱۸، مساحت کشت ۱.۷۳ میلیون هکتاری داشته است و در رده بعدی میانمار با ۱.۴۶۳ میلیون هکتار قرار دارد. برای مقایسهای بین مساحت کشت این دو کشور با سودان میتوان گفت، مساحت تحت کشت کنجد سودان در حد ۳.۴۸ میلیون هکتار برآورد شده است. بازدهی کشت سودان در این سال ۲۸۲ کیلوگرم در هکتار بوده است که این مقدار در مورد کشور میانمار، هند و چین به ترتیب ۵۲۵، ۴۳۱ و ۱۳۹۳ کیلوگرم در هکتار است.
تجارت و فروش کنجد در سطح جهانی و قیمت کنجد وابسته به کشورهای اصلی تولید کننده است هر چند کشورهای دیگری مانند نیجریه و اوگاندا تولید مناسبی دارند.
تولید کشورهای اصلی یعنی هند، میانمار، چین، تانزانیا، سودان و نیجریه در سال ۲۰۱۸ به ترتیب ۷۴۶ هزار تن، ۷۶۹ هزار تن، ۴۳۳ هزار تن، ۵۶۱ هزار تن، ۹۸۱ هزار تن و ۵۷۳ هزار تن بوده است. در مورد کشور نیجریه نیز باید به نکته مهمی توجه کرد که بازدهی کشت آن در حدود ۱۰۶۳ کیلوگرم در هکتار است.
میانمار یکی از تولید کنندههای اصلی کنجد است که در رتبه بندی جهانی سومین کشور از نظر مساحت تحت کشت و دومین کشور از نظر تولید جهانی است که سهم تولید آن میتواند روی تجارت و فروش کنجد در سطح جهانی تاثیر زیادی داشته باشد. کنجد یکی از دانههای روغنی بسیار حساس در اقتصاد این کشور است چرا که نه تنها تولید آن برای استخراج روغن و صادرات کنجد انجام میشود بلکه در انواع غذاهای محلی کاربرد دارد.
با توجه به کاربرد زیاد و رونق تجارت و فروش کنجد در میانمار، رشد بسیار زیادی را در سالهای اخیر در مورد تولید این دانه باارزش شاهد هستیم. براساس پیشبینیها، تا سال ۲۰۳۰ مقدار مصرف روغنهای گیاهی در سطح جهانی دوبرابر خواهد شد و استفاده از روغن کنجد به ۱۰۰ میلیون تن در سال خواهد رسید. بنابراین، براساس تقاضای زیاد مردم، تولید دانههای روغنی مانند کنجد نیز رو به افزایش خواهد رفت.
میانمار کشوری است که صنعت و اقتصاد آن بر کشاورزی استوار است و در حدود ۱۸.۶ درصد از کل مساحت آن تحت کشت محصولات مختلف کشاورزی است. تقریبا ۶۹ درصد از زندگی مردم این کشور به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به کشاورزی وابسته است. در این کشور، محصولات کشاورزی دومین کالای مهم صادراتی است که مقدار ۲۵.۶ درصد از GDP کل و مقدار ۲۴.۴ درصد از ارزش صادرات کل را در اختیار دارند.
تجارت دانههای روغنی که تجارت و فروش کنجد یکی از آنها است ارزش اقتصادی زیادی در این کشور دارد. به دلیل آبوهوای این کشور، شرایط کشت دانه کنجد در این کشور ایدهآل است و دانه کنجد سهم ۵۱ درصدی از دانههای روغنی کشت شده در این کشور دارد.
علاوه بر این، کشت کنجد در میانمار سابقه بسیار تاریخی دارد و به طور معمول، سه نوع دانه کنجد به نامهای کنجد سفید، سیاه و مخلوط در آن تولید میشود.
منبع: