سهم تجاری خرنوب ترکیه و مقایسه آن با کشورهای دیگر

آخرین بروز رسانی 28 آذر 1399 توسط تیم تحریریه گیاهینه

سهم تجاری خرنوب ترکیه و مقایسه آن با کشورهای دیگر

محصول خرنوب ترکیه به عنوان یکی از منابع درآمد آن به شمار می‌رود که در شش استان آن کشت و تولید می‌شود. تجارت خرنوب و تولید آن در شش منطقه مرسین، آنتالیا، آدانا، موغلا، عثمانیه و بوردور رونق دارد. علاوه بر این، مناطق روستایی قاضی پاشا و گلپینار بهترین و ایده‌آل‌ترین شرایط را برای کشت و تولید این محصول کشاورزی دارند.

کشت درخت خرنوب

خرنوب جایگاه ویژه‌ای بین محصولات کشاورزی جنگلی دارد و در دو منطقه قاضی پاشا و گلپینار تجارت و ارزش اقتصادی بالایی دارد. درخت خرنوب به عنوان درختی مقاوم در برابر آتش سوزی شناخته می‌شود و با این اوصاف، درخت آن برای جلوگیری از آتش سوزی و محافظت سایر درختان جنگل کشت می‌شود.

تاجران حاضر در قاضی پاشا که به تجارت خرنوب مشغول هستند، مایلند تا هم از تجارت آن سودی به دست آورند و هم از مقاومت آن در برابر شرایط محیطی مختلف استفاده ببرند.

میزان تولید خرنوب در کشورهای مختلف

کاهش تولید خرنوب در بازار جهانی که در کشورهایی مانند اسپانیا به وجود آمده است، منجر به ایجاد فرصت‌های عالی برای سایر کشورها شده است.

ترکیه سهم تجاری و تولید خود را در مورد این محصول از سال ۲۰۰۰ میلادی افزایش داده است تا خود را در بازار رقابت نشان دهد. باید اشاره کرد، قیمت خرنوب براساس کیفیت آن ‌شناخته می‌شود و این محصول کشاورزی به صورت‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ترکیه با تولید بیشتر در سال‌های اخیر، سهم تجارت خرنوب بیشتری را به دست آورده است و تلاش‌ها در این کشور برای افزایش بازدهی و کیفیت محصول نهایی است.

شرایط کشت درخت خرنوب در ترکیه

خرنوب از جمله با قدمت‌ترین درختان جنگلی است که از خانواده درختان Fabaceae به شمار می‌رود. این درخت بومی مناطق مدیترانه است و رشد عالی آن در این مناطق است.

در حقیقت، شرایط آب‌و‌هوایی مناطق مدیترانه منجر به رشد مناسب و محصول دهی خوب آن می‌شود. مناطق دیگری در دیگر نقاط جهان وجود دارند که شرایط آب‌و‌هوایی آن مشابه مدیترانه است و در نتیجه درخت خرنوب در آن رشد می‌کند. این مناطق شامل جنوب آفریقا، مرکز شیلی و منطقه Perth در استرالیای غربی هستند.

در کشور ترکیه تولید و تجارت خرنوب در مناطق مختلفی رواج دارد و این محصول با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود که می‌توان بوینوز و یابان بالی را نام برد.

تولید و تجارت خرنوب در کشور ترکیه

در حقیقت، رشد درخت خرنوب در ترکیه به صورت طبیعی است چرا که شرایط طبیعی آن مهیا است. کشت و رشد این درخت در مناطق مختلف منجر به جلوگیری از فرسایش خاک نیز می‌شود و درختان آن در مناطق مختلف جنگلی به صورت وسیع یا در حجم کم کشت شده‌اند.

براساس آمار سازمان جهانی FOA، سهم درختان خرنوب که میوه‌دهی دارند در مقایسه با درختان بدون میوه خرنوب مقدار ۸۸ درصد در بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۹ بوده است. این مقدار در سال ۲۰۱۱ به ۷۵ درصد کاهش پیدا کرده است و سال ۲۰۱۷ سهم آن به حداکثر مقدار خود یعنی ۹۰ درصد رسیده است.

تعداد درختان این محصول که دلیل اصلی تاثیرگذار بر قیمت و تجارت خرنوب هستند در سال ۲۰۰۷ به کمترین میزان خود رسیده و پس از آن با افزایش روبرو شده است. این افزایش درختان می‌تواند در نتیجه برنامه‌های اقدام شده کشاورزی برای افزایش درختان خرنوب از طرف وزارت کشاورزی باشد. براساس این برنامه تعداد ۱۴ هزار درخت جدید در آدانا، ۵.۱ هزار درخت خرنوب در مرسین، ۵ هزار درخت در آنتالیا و ۷۰۰ درخت در موغلا کشت شد.

همچنین، برخلاف این که از درختان کشت شده در قهرمان ماراش ترکیه انتظار برداشت محصول نمی‌رفت اما در این منطقه نیز ۱۸۰۰ درخت جدید کشت شد. مقدار ۷۰ درصد از خرنوب ترکیه از درختان جنگلی به دست می‌آید و مناطق جنگلی سهم تجارت خرنوب عالی در ترکیه دارند.

در سال ۲۰۱۷ مقدار ۱۵.۰۱۶ هزار تن خرنوب از ۳۳۵.۶۸۷ هزار درخت آن برداشت شد. بازدهی کشت در این سال ۴۵ کیلوگرم به ازای هر درخت خرنوب بود.

تولید این کشور برخلاف کاهش تولید جهانی، در سال ۲۰۱۶ به ۱۳.۴۰۵ هزار تن و در سال ۲۰۱۷ به ۱۵.۰۱۶ هزار تن افزایش پیدا کرده است که این افزایش تولید نتیجه کشت درختان جدید در این کشور است.

مناطق تحت کشت در کشور ترکیه

تفکیک میزان تولید محصول و سهم تجارت خرنوب در مناطق مختلف به صورت ریز، کاری دشوار است اما می‌توان سهم بعضی از استان‌های ترکیه را به صورت آماری بیان کرد.

با توجه به مناطق تحت کشت خرنوب ترکیه می‌توان گفت، مساحت تحت کشت این کشور زیاد نیست و ظرفیت‌های تولید صادرات خرنوب این کشور بسیار بیشتر از این‌ها است.

استان‌های مرسین، آنتالیا، آدانا، موغلا، عثمانیه و بوردور بیشترین سهم تولید را در ترکیه دارند و براساس آمار سال ۲۰۱۷، مرسین تولید ۶.۶۳ هزار تن، آنتالیا ۵.۲۱ هزار تن، آدانا ۲.۰۴ هزار تن، موغلا ۰.۹۲ هزار تن، عثمانیه ۰.۱۶ هزار تن و بوردور ۰.۰۶ هزار تن داشته‌اند که در این بین، سهم حداکثری تولید و تجارت خرنوب با ۴۴ درصد در دست مرسین است.

۹ ناحیه استان مرسین سهم تجاری خوبی از خرنوب دارند و در بین آن‌ها سیلیفکه و ترسوس بیشترین مقدار درختان کشت شده را دارند.

تولید جهانی خرنوب

درخت خرنوب تنها در بعضی از مناطق جهان با شرایط محیطی خاص رشد می‌کند که می‌توان کشورهای اسپانیا، ایتالیا، مراکش، پرتغال، یونان، ترکیه، قبرس، مالت، مکزیک، آمریکا، استرالیا و آفریقای جنوبی را نام برد. اگر چه اسپانیا بزرگترین مساحت تحت کشت خرنوب جهان در سال‌های پیشین را داشته است اما اکنون پرتغال و ایتالیا سهم کشت بیشتری دارند. 

می‌توان گفت تا سال ۲۰۱۶، کشورهای پرتغال، ایتالیا، اسپانیا، مراکش و ترکیه به ترتیب سهم بیشتری در تولید جهانی و تجارت خرنوب داشته‌اند. در این سال، پرتغال تولید ۴۰ هزار تن، ایتالیا تولید ۲۹ هزار تن، اسپانیا تولید ۲۶ هزار تن، مراکش تولید ۲۲ هزار تن و ترکیه تولید ۱۳ هزار تن داشته است.

پس از این کشورها یونان با ۱۲ هزار تن در رده بعدی قرار گرفته است. براساس آمار FOA، تولید جهانی خرنوب در سال‌های قبل با کاهش زیادی روبرو شده است و می‌توان دلیل آن را کاهش قیمت آن و افزایش صنعت توریستی در مناطق تحت کشت دانست.

با رشد صنعت توریستی در سواحل مدیترانه، کشاورزان دیگر میل زیادی به کشت بیشتر و تجارت خرنوب ندارند و مناطق تحت کشت به جاده و ساختمان تبدیل شده است.

منبع:

undp.org