پروبیوتیک‌ چیست و چه فوایدی برای بدن دارد؟

آخرین بروز رسانی 9 خرداد 1402 توسط تیم تحریریه گیاهینه

پروبیوتیک‌‌ها یکی از مباحث مهم و کاربردی در صنعت تغذیه هستند که این روزها اهمیت بیشتری پیدا کرده‌اند. حتماً برای شما هم پیش ‌آمده است که نام پروبیوتیک را بر روی محصولاتی دیده باشید یا این واژه را در جایی شنیده باشید؛ اما پروبیوتیک چیست و چرا مصرف آن در رژیم غذایی مهم است؟

پروبیوتیک یک واژه‌ی یونانی است که از دو قسمت «پرو» و «بایوس» تشکیل شده است و در لفظ معنای «برای زندگی» دارد. نخستین‌بار فردی به نام «الی مچنیکوف» در سال 1907 به تشریح مفهوم این کلمه پرداخت و بیان کرد که امکان تغییر میزان میکروب‌های روده باتوجه‌به مواد غذایی مصرفی وجود دارد و می‌توان با مصرف موادی میکروب‌های سالم را با میکروب‌های ناسالم جایگزین کرد.

در این مقاله از سایت گیاهینه ما به سراغ پروبیوتیک‌ها رفتیم و قصد داریم معرفی جامعی از آن‌ها ارائه دهیم. اگر شما هم علاقه‌مند هستید تا با پروبیوتیک‌ها بیشتر آشنا شوید و منابع غذایی سرشار از آن‌ها را بشناسید، این مطلب را تا پایان بخوانید.

پروبیوتیک چیست؟

پروبیوتیک‌ها به میکروارگانیسم‌های زنده درون دستگاه گوارش انسان و حیوانات گفته می‌شود که وجود آن‌ها به حفظ تعادل میکروبی دستگاه گوارش کمک می‌کند. اگرچه منظور از پروبیوتیک‌ها معمولاً باکتری‌های زنده و مفید بدن است؛ اما ممکن است گاهی به شکل قارچ یا سایر میکروارگانیسم‌ها نیز باشند.

پروبیوتیک‌ها در واقع میکروارگانیسم‌های زنده و سودمندی هستند که اگر به میزان کافی مصرف شوند، فواید زیادی برای میزبان دارند. این موجودات به گوارش و هضم غذا در بدن کمک می‌کنند و سبب بهبود عملکرد روده و سیستم ایمنی بدن می‌شوند.

گاهی که مشکل یا بیماری برای بدن ایجاد می‌شود میزان باکتری‌های مضر در بدن زیاد می‌شود و تعادل میکروبی به هم می‌ریزد. در این صورت مصرف پروبیوتیک‌ها کمک می‌کند تا میکروب‌های مضر از بین بروند و میزان باکتری‌های سالم افزایش یابد. پروبیوتیک‌ها به شکل طبیعی در بدن وجود دارند و سعی می‌کنند تا تعادل را پیوسته در بدن ایجاد کنند؛ اما گاهی میزان این باکتری‌ها کاهش پیدا می‌کند که با مصرف منابع در دسترس می‌توان میزان آن‌ها را افزایش داد.

پروبیوتیک‌ها چگونه عمل می‌کنند؟

پروبیوتیک‌ها بخشی از یک جامعه‌ی میکروبی بزرگ‌تر درون بدن هستند که به آن‌ها میکروبیوم می‌گویند. میکروبیوم‌ها ترکیبی از باکتری، قارچ (از جمله مخمر)، ویروس و تک‌سلولی (تک‌یاخته) هستند که در بدن با هم همکاری می‌کنند تا سلامت بدن حفظ شود. خوردن مقادیر مناسبی از پروبیوتیک‌ها به بهبود عملکرد میکروبیوم‌ها در بدن و روده کمک می‌کند. اگرچه پروبیوتیک‌ها بیشتر در روده فعال هستند؛ اما در دهان، واژن، مجاری ادراری، پوست و ریه‌ها نیز می‌توان این باکتری‌های سالم را پیدا کرد.

وظیفه‌ی اصلی پروبیوتیک‌ها حفظ تعادل میکروبی بدن است که این کار را به روش‌های زیر انجام می‌دهند:

• از افزایش و تجمع باکتری‌های مضر جلوگیری می‌کنند و کمک می‌کنند تا شما بیمار نشوید.
• هضم غذا را آسان‌تر می‌کنند و مشکلات گوارشی را کاهش می‌دهند.
• با حمایت از سلول‌های روده از ورود باکتری بدی که ممکن است مصرف کنید، جلوگیری می‌کنند.
• تجزیه و جذب دارو را تسهیل می‌بخشند.

انواع پروبیوتیک‌ها

انواع مختلفی از پروبیوتیک‌ها و باکتری‌ها وجود دارد که در این بخش قصد داریم دو نوع رایج آن را معرفی کنیم. تحقیقات در زمینه پروبیوتیک‌ها سابقه‌ی طولانی ندارد و معرفی این میکروارگانیسم‌ها به اوایل دهه 1900 برمی‌گردد. بااین‌حال این موضوع به‌شدت مورد علاقه و بررسی قرار گرفت و امروزه انواع مختلفی از پروبیوتیک‌ها شناسایی شدند که دو نوع رایج آن‌ها لاکتوباسیلوس‌ها و بیفیدوباکتریوم‌ها هستند.

لاکتوباسیلوس‌ها باکتری‌های تخمیرکننده‌ای هستند که اغلب اسید لاکتیک تولید می‌کنند و برای درمان عفونت استفاده می‌شوند. این پروبیوتیک‌ها در محصولات لبنی مانند ماست، کره، پنیر و… وجود دارند که با تولید اسید لاکتیک از رشد باکتری‌های بد جلوگیری می‌کنند.

بیفیدوباکتریوم‌ها نیز بخشی از باکتری گوارشی بدن هستند که به‌عنوان پروبیوتیک درمانی برای بیماری‌های دستگاه گوارش مانند سندروم روده تحریک‌پذیر، کولیت التهابی و… استفاده می‌شود. همچنین رایج‌ترین مخمر پروبیوتیکی نیز ساکارومایسس بولاردی است که در مواد غذایی دیده می‌شود.

مزایای مصرف پروبیوتیک‌ها

مزایای مصرف پروبیوتیک‌ها عبارت‌اند از:

• بهبود عملکرد معده و جلوگیری از رفلاکس معده
• حفاظت از روده و بهبود عملکرد آن از طریق جلوگیری از ورود مواد مضر به روده (کمک به هضم غذا)
• درمان نفخ شکم
• تقویت سیستم ایمنی بدن
• تقویت قلب و کاهش بیماری‌های قلبی – عروقی
• کنترل فشارخون
• حفظ سلامت پوست
• کاهش وزن از طریق مهار جذب چربی
• تأمین انرژی موردنیاز بدن
• ازبین‌بردن بوی بد دهان
• اثر پروبیوتیک‌ها بر سلامت مغز

این‌ها تنها بخشی از مزایای پروبیوتیک‌ها در بدن است. تحقیقات نشان داده است که مصرف پروبیوتیک‌ها بر سلامت و تقویت عملکرد مغز اثر مثبتی دارد. مصرف به‌اندازه پروبیوتیک‌ها می‌تواند استرس و اضطراب را از بین ببرد و در درمان افسردگی نیز مؤثر باشد.

مواد غذایی سرشار از پروبیوتیک

اگرچه مکمل‌های پروبیوتیک در انواع مختلف به فروش می‌رسند؛ اما مواد غذایی فراوانی نیز وجود دارد که به‌صورت طبیعی حاوی پروبیوتیک‌ها هستند. شما می‌توانید با مصرف این مواد غذایی پروبیوتیک و باکتری‌های خوب را وارد بدنتان کنید و سلامتی را برای خود به ارمغان بیاورید.

حتماً توجه کنید همه‌ی مواد غذایی که برچسب «حاوی پروبیوتیک» دارند ممکن است به کار شما نیایند. پروبیوتیک‌های درون محصولات غذایی باید عملکردی مفید و سودمند از خود نشان دهند و توانایی ماندگاری در دستگاه گوارش را داشته باشند تا بتوانند تأثیر مثبت بر جای گذارند.

در ادامه برخی از مواد غذایی که به طور طبیعی حاوی پروبیوتیک‌ هستند را معرفی کردیم:

• محصولات لبنی مانند ماست، برخی از پنیرها، دوغ و…
• کلم ترش
• کیمچی
• کامبوچا
• زیتون شور
• نان خمیرمایه
• کفیر
• حبوبات
• تمپه
• و… .

سخن پایانی

در این مقاله از وبلاگ گیاهینه ما به معرفی پروبیوتیک‌ها پرداختیم و مزایای مصرف آن را بیان کردیم. پروبیوتیک‌ها مجموعه‌ای از میکروارگانیسم‌ها هستند که به‌صورت طبیعی در بدن (معمولاً روده) ساکن هستند و به تعادل میکروبی آن کمک می‌کنند. زمانی که تعادل میکروبی در بدن به هم بخورد و میزان باکتری‌های مضر افزایش یابد، مصرف پروبیوتیک‌ها کمک می‌کند تا باکتری‌های ناسالم از بین بروند و تعادل به بدن برگردد.

پروبیوتیک‌ها در بسیاری از مواد غذایی به‌صورت طبیعی وجود دارند که مصرف آن‌ها به سلامت بدن کمک می‌کند. اگر می‌خواهید از مزایای پروبیوتیک‌ها بهره بگیرید باید آن‌ها را کم‌کم در رژیم غذایی خود جای دهید. استفاده مداوم از پروبیوتیک‌های طبیعی در رژیم ‌غذایی به‌مرور تأثیرات فوق‌العاده‌ای بر بدن می‌گذارد.

حتما بخوانید:خرید دانه چیا ، خرید کینوا